به نقل از «خبرگزاری میزان»

تقسیم ایران به دو «حوزه نفوذ» و یک منطقه «بی‌طرف»

تاریخ انتشار: ۱۱ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۰۹۰۹۳۲

قحطی بزرگ ۱۹۱۹ - ۱۹۱۷، بی تردید بزرگ‌ترین فاجعه تاریخ ایران و بسیار فراتر از همه فجایع پیش از خود بوده است. کتاب «قحطی بزرگ» نشان می‌دهد ۸ تا ۱۰ میلیون ایرانی، ۴۰ تا ۵۰ درصد کل جمعیت ایران، در اثر گرسنگی و مرض‌های ناشی از آن و سوء تغذیه از میان رفته‌اند.

خبرگزاری میزان - با وجود بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، در طول این جنگ به ضربات و خسارت جبران ناپذیری بر پیکره میهن و ملت ما وارد آمد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ورود بی‌محابای قوای بیگانه و نیروهای متخاصم به خاک ایران در فقدان یک دولت قوی و متمرکز و دارایی سامانه اداری کارآمد، هرج و مرج و ناامنی و پراکندگی و بی‌ثباتی را دامن زده و به تشدید ضعف دولت مرکزی و ضخامت حال و وضع اقتصادی و اجتماعی مردم ایران انجامید. در نتیجه ایران بی‌طرف که با هیچ کشوری در جنگ نبود، تقریباً به اندازه یک کشور در حال جنگ خسارات و خرابی تحمل کرد.

در میان آن همه نابسامانی و بدبختی، بروز قحطی بزرگ و فراگیر در ایران مزید بر علت شد. قحطی‌ای که علاوه بر خشکسالی چند ساله، حضور نیرو‌های بیگانه - به ویژه قوای انگلیس - در تشدید آن مؤثر و بلکه از علل اصلی آن بود؛ در نتیجه آن شمار زیادی از مردم ایران، در ابعادی باورنکردنی به ورطه مرگی هولناک افتادند.   کتاب «قحطی بزرگ» بازبینی و تکمیل شده کتاب نخست «محمدقلی مجد» درباره قحطی بزرگ ۱۹۱۹_۱۹۱۷ است که در ۲۰۰۳ منتشر شد. خبرگزاری میزان در سلسله برش‌هایی، به بازخوانی این کتاب می‌پردازد.   ***   پسگفتار فصل یک یک قرن بعد، لاپوشانی بدون هیچ کاهشی و با نیروی تمام ادامه یافت. برای مثال در کتابی درباره آسیب‌های انسانی و کسانی که جهان خود را در جنگ جهانی اول در خاورمیانه از دست داده‌اند، به قلم لیلا فواض استاد دانشگاه تافتس که انتشارات دانشگاه هاروارد آن را در ۲۰۱۴ منتشر کرده است، هیچ اشاره‌ای به قحطی در ایران نشده است.   این نکته جای توجه جدی دارد، زیرا استاد فواض از کتاب من، قحطی بزرگ و نسل‌کشی در ایران، ۱۹۱۹_۱۹۱۷، به شکل گسترده‌ای در یکی از دروس خود در دانشگاه تافتس بهره برده است و در نامه‌ای به من از این کتاب تمجید کرده و به خاطر تلاش‌هایم تشکر کرده است. به طور مشابه در ویژه‌نامه جنگ جهانی اول نشریه بین‌المللی مطالعات خاورمیانه به مناسبت صدمین سالگرد آغاز جنگ، چیزی درباره جنگ و قحطی در ایران، تا جایی که من می‌توانم بگویم حتی یک اشاره، وجود ندارد.   این در حالی است که یک نسخه از ویراست دوم قحطی بزرگ و نسل‌کشی در ایران، ۱۹۱۹_۱۹۱۷، برای سردبیران هر دو نشریه، بت بارون، استاد دانشگاه شهر نیویورک و سردبیر مهمان مصطفی اکساکال استاد دانشگاه جورج تاون ارسال شد و خواسته شد که برای بخشی بررسی کتاب ویژه‌نامه جنگ جهانی اول در نظر گرفته شود. حتی دریافت کتاب از سوی آن‌ها اعلام نشد. روشن است که هدف، تداوم این برداشت است که در جنگ جهانی اول ایران هیچ محلی از اعراب نداشته است.
نهایتاً این که در معدود آثاری که واقعاً به قحطی پرداخت‌اند یافته‌های کتاب من را تعمداً نادرست ارائه می‌کنند. برای مثال، نویسنده کتابی درباره تاریخ جنگ جهانی اول در خاورمیانه که در ۲۰۱۴ منتشر شده مدعی است من در صفحه ۴۴ کتاب خود آورده‌ام که یک چهارم جمعیت شمال ایران در اثر قحطی و بیماری مرده‌اند. این ادعا کذب محض است، زیرا در هیچ جای این کتاب، من چنین جمله‌ای ندارم و آن نویسنده این را می‌دانسته است.   *** فصل دوم ایران در جنگ جهانی اول بریتانیا و روسیه که قدرت‌های پادشاهی رقیب در شمال و جنوب ایران بودند و برای کنترل ایران با هم رقابت می‌کردند، پیش از جنگ جهانی اول در واکنش به قدرت فزاینده آلمان، تصمیم گرفتند بسیاری و حتلافات خود را حل و فصل کنند و به طور مشخص، رقابت بر سر این کشور را پایان دهند. با انعقاد قرارداد ۱۳ اوت ۱۹۰۷ انگلیس و روسیه، ایران عملا به دو «حوزه نفوذ» و یک منطقه «بی‌طرف» تقسیم شد.

بخش شمالی کشور در حوزه روسیه و بخش جنوب شرق در حوزه انگلیسی‌ها قرار گرفت و بقیه خاک کشور منطقه «بی طرف» اعلام شد. جوهر این قرارداد هنوز خشک نشده بود که از خوش اقبالی انگلیسی‌ها با کشف نفت در ۱۹۰۸ در بخش «بی‌طرف» جنوب غرب ایران، قرارداد از اعتبار ساقط شد. تردیدی نیست که قرارداد اوت ۱۹۰۷ انگلیس و روسیه نیز واکنشی به آغاز انقلاب مشروطه ایران در ۱۹۰۹ و تفویض قانون اساسی توسط مظفر الین شاه قاجار در ژانویه ۱۹۰۷ بود. در قانون اساسی جدید، شاه نقشی تشریفاتی می‌یافت و قدرت در اختیار مجلس منتخب فرار می‌گرفت.

دو قرت به درستی دریافتند نظام در حال ظهور مشروطه سلطنتی و مجلس منتخب تهدیدی برای کنترل آن‌ها بر کشور است و آن را مخودش می‌کند. در این سیاست تلخ، دو قرت پاشاهی یک همدست غافل در شخص محمدعلی شاه قاجار، فرزند و جانشین مظفرالدین شاه یافتند.

آغاز جنگ داخلی در ۱۹۰۸ به دو قرت فرصت و بهانه‌ای داد تا فعالانه در امور ایران دخالت کنند؛ و روسیه، تبریز، دومین شهر ایران، را اشغال کرد. علی‌رغم برخی مشکلات ناخواسته، انقلابیون پیروز شدند و تهران را در ژوئیه ۱۹۰۹ اشغال کردند و به جای محمدعلی شاه، پسر ۱۲ساله‌اش، احمدشاه را نشاندند و مجلس را دوباره برقرار کردند.

حکومت مشروطه جدید، با تثبیت موضع خود، به آمریکا به عنوان قرتی توازن‌ساز در برابر روسیه و بریتانیا می‌نگریست. استخدام دبلیو. مورگان شوستر نیویورکی به عنوان خزانه‌دار کل ایران و ورود او به تهران در ۱۹۱۱ نشان‌دهنده شوق صادقانه ایران برای سامان دادن به خود با کمک آمریکا بود.

شوستر با عزم جزم اصلاح مالیه ایران را شروع کرد و در مدت بسیار کوتاهی اعتماد ایرانیان را به خود جلب کرد. روسیه و بریتانیا که با موفقیت او و چشم انداز نفوذ جدی آمریکا در ایران، به شدت هراسان شده بودند، مقدمات برکناری شوستر را فراهم کردند.

روس‌ها با توسل به بهانه‌ای واهی در دسامبر ۱۹۱۱، به دولت ایران برای عزل فوری شوستر و انحلال مجلس اولتیماتوم دادند. انگلستان با آن که نقشی در اولتیماتوم نداشت، فعالانه از خواسته‌های روسیه حمایت کرد. در همان زمان روس‌ها نیرو‌های بیشتری به آذربایجان منتقل کرده بودند و انگلیسی‌ها بندر بوشهر را در جنوب اشغال کرده بودند. ایرانیان مجبور شدند به خواسته‌های انگلیس و روسیه تن دهند: مجلس به اجبار منحل شد و شوستر ایران را در ۱۹۱۲ ترک گفت.

وجه افشاگرانه قضیه شوستر واکنش نشان ندادن دولت ایالات متحده به عزل شوستر است؛ زیرا رئیس جمهور ایالات متحده او را برای این سمت در ایران توصیه کرده بود.

روشن است که دولت ایالات متحده تلاش جدی داشته است از بروز تنش با بریتانیا و روسیه پرهیز کند و علاقه‌ای به دخالت در امور ایران نداشته است.

تا دو سال در بود مجلس، ایران به دست نایب السلطنه و کابینه‌ای اداره می‌شد که به جای احمدشاه نابالغ، عمل می‌کردند. با آن که روس‌ها ۱۶ هزار و پانصد نیروی خود را در آذربایجان نگه داشتند و انگلستان «پادگان» نیرو‌های هندی را در بوشهر حفظ کرد، سال ۱۹۱۴ با تحولات مثبت داخلی آغاز شد.

نخست در پی خواست جدی مردم، انتخابات مجلس سوم در فوریه ۱۹۱۶ در تهران آغاز شد و در ولایات ادامه یافت و در آوریل ۱۹۱۶ به پایان رسید. تا می ۱۹۱۴، هیجانات بازگشایی مجلس برقرار بود. در ۲۱ ژوئیه ۱۹۱۶، احمدشاه قاجار جوان، به سن قانونی رسید و رسما به عنوان پادشاه بر تخت نشست.

در ۲۸ ژوئیه ۱۹۱۶، یک هفته پس از به تخت نشستن احمدشاه، با اعلام جنگ اتریش به صربستان، جنگ جهانی اول در اروپا آغاز شد. دیگر کشور‌های اروپایی نیز به سرعت نیرو‌های خود را بسیج کرده و به یکدیگر اعلام جنگ کردند. اندکی بعد از آغاز جنگ در اروپا، مستوفی الممالک کابینه جدیدی در ایرا تشکیل داد، اما باز شدن مجلس تا ۵ دسامبر ۱۹۱۶ محقق نشد.

در آن زمان جنگ جهانی اول تا خاورنزدیک گسترده شده بود و با آن که ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود، از پیش قربانی تهاجم هر سه همسایه خود شد.   بیشتر بخوانید: قحطی و قتل‌عام، اقدام انگلیسی‌ها برای تسلط بر ایران   انتهای پیام/ برچسب ها: قحطی بزرگ قحطی ایران انگلیس

منبع: خبرگزاری میزان

کلیدواژه: قحطی بزرگ قحطی ایران انگلیس جنگ جهانی اول جنگ جهانی انگلیسی ها قحطی بزرگ بی طرف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۰۹۰۹۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاکید روسیه بر لزوم عضویت فلسطین در سازمان ملل

نماینده دائم روسیه در نشست مجمع عمومی، با تاکید بر لزوم تحقیقات درباره کشف گورهای دسته جمعی در غزه، یادآور شد که برقراری آتش بس و پذیرش عضویت فلسطین در سازمان ملل اولین گام و شرط لازم برای حل و فصل مناقشه خاورمیانه است. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از خبرگزاری «تاس»، واسیلی نبنزیا، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل شب گذشته در نشست مجمع عمومی این سازمان تاکید کرد که یکی از شروط دستیابی به حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه در خاورمیانه، عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل است.

این دیپلمات گفت: «خشونت باعث خشونت می‌شود و این دور باطل تنها در صورتی می‌تواند شکسته شود که ما به آتش‌بس بی‌قید و شرط دست یابیم و بحث‌های جدی درباره احتمال دستیابی به یک راه‌حل سیاسی عادلانه را آغاز کنیم. برای این کار البته باید درگیری‌ها متوقف شود و شرایط خاصی فراهم شود. ما عمیقاً معتقدیم که عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد یکی از آنهاست. این مسئله مواضع طرفین برای آغاز مذاکرات را برابر خواهد کرد.»

نبنزیا توضیح داد که یکی از طرف‌های دیگر - اسرائیل، بلافاصله در سال 1949 چنین عضویتی را دریافت کرده و اکنون پذیرش فلسطین در سازمان ملل اولین گام عملی به سوی راه حل عادلانه مناقشه خاورمیانه خواهد بود.

در 18 آوریل، ایالات متحده در جریان نشست شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه‌ای که در آن توصیه به پذیرش فلسطین به عنوان عضو کامل این سازمان شده بود، را مسدود کرد. 12 عضو شورای امنیت از جمله روسیه و چین به تصویب این سند رای مثبت دادند.

تاکید روسیه بر لزوم تحقیقات بین‌المللی درباره گورهای دسته جمعی در غزه 

نماینده دائم روسیه در سازمان ملل در سخنرانی خود در نشست مجمع عمومی همچنین گفت که لازم است تحقیقات بین المللی انجام شود و اطمینان حاصل شود که افراد مسئول گورهای دسته جمعی در نوار غزه به دست عدالت سپرده می‌شوند .

واسیلی نبنزیا افزود: اخیراً گزارش‌های هولناکی از کشف گورهای دسته جمعی در این منطقه منتشر شده است. تحقیقات بین المللی مستقل برای اطمینان از اینکه عاملان آن به دست عدالت سپرده شوند، بسیار ضروری است.

این دیپلمات روس تاکید کرد: «طرف اسرائیلی تنها به راه حل نظامی برای مسئله فلسطین علاقه دارد و آمریکا نیز در این زمینه با دولت یهود همراهی می‌کند. روسیه به انجام هر کاری که لازم است ادامه خواهد داد تا اطمینان حاصل شود که کشتار مردم غزه متوقف می‌شود و در آینده پارامترهای همزیستی اسرائیل با فلسطین مستقل که دارای وضعیت عضو کامل سازمان ملل است نه در میدان جنگ، بلکه بر سر میز مذاکرات و با حضور کشورهای عرب منطقه مشخص شود.»

در اواخر آوریل، خبرگزاری فلسطینی وفا گزارش داد که در نتیجه عملیات جستجو در شهر خان یونس در جنوب نوار غزه، امدادگران فلسطینی 392 جسد را در گورهای دسته جمعی کشف کردند. در برخی از اجساد آثار شکنجه دیده شد و حداقل 20 نفر زنده به گور شدند. ارتش رژیم صهیونیستی در 7 آوریل منطقه خان یونس را ترک کرد و این گور دسته جمعی دو هفته پس از آن در منطقه پیدا شد.

کشف گور دسته‌جمعی در بیمارستان الناصر خان‌یونساعلام خروج نیروهای زمینی ارتش اسرائیل از خان‌یونسفشار دولت اوکراین به مسلمانان برای سکوت در نسل‌کشی غزه + سند

انتهای پیام/